https://issuu.com/home/published/municipality_of_mykonos_calendar_2021_i...

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ - ΧΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΜΥΚΟΝΟΥ & ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ

Πλήθος εικόνες παρεμβάλλονται ανάμεσα σε μας, το χώρο και την ιστορία του. Γεωγραφικές περιγραφές και ιστορικές αφηγήσεις, χάρτες και έργα ζωγραφικής, ποιήματα και μυθοπλασίες συνθέτουν ένα παλίμψηστο προσλήψεων και συγκροτούν το υπόβαθρο της δικής μας εικόνας. Το Αιγαίο έχει σίγουρα μια πλούσια αποσκευή τέτοιων εικόνων. Σήμερα βλέπουμε το Αιγαίο ως ευάλωτο μέρος του εθνικού μας χώρου, όριο του δυτικού κόσμου υπό τη συνεχή πίεση των προσφυγικών ροών ή μέσα από τη λυρική έξαρση της γενιάς του ’30, ως ιδανικό τόπο ανάπαυλας, έναν νησιωτικό ιδεότυπο ουτοπικής ελληνικότητας. Ο ιστορικός μπορεί να προσεγγίσει το Αιγαίο με ποικίλους τρόπους, επιλέγοντας από την παρακαταθήκη των ιστορικών τεκμηρίων, προκρίνοντας κλίμακες και οπτικές γωνίες, όπως την πολιτική, την πολιτιστική, την κοινωνική ή την οικονομική σκοπιά. Εδώ προκρίθηκε, εκ των πραγμάτων, η οπτική των χαρτογράφων, η οπτική της μεγάλης κλίμακας, που αναζητά στο χώρο λειτουργικές ενότητες και αλληλουχίες. Το ημερολόγιο του Δήμου Μυκόνου για το 2021 περιλαμβάνει χάρτες της Μυκόνου, των Κυκλάδων και του Αιγαίου από τον Πτολεμαίο έως τον Ρήγα, περνώντας από τους χάρτες των νησολογίων, των ναυτικών χαρτών, των λογίων και των περιηγητών.

ΘΑΛΑΣΣΙΝΕΣ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Το Αιγαίο είναι μια ακόμη δυναμική συνάρτηση της φύσης και της ιστορίας, χώρος ταυτόχρονα φυσικός και ανθρωπογενής, προϊόν της αμοιβαιότητας μεταξύ του περιβάλλοντος και των κοινωνιών που το κατοικούν. Διαδοχικοί πολιτισμοί εγκαταστάθηκαν και αναπτύχθηκαν στις ακτές και τα νησιά του, προσαρμόστηκαν στη γεωγραφία του και με τη σειρά τους προσπάθησαν να την προσαρμόσουν στις δικές τους ανάγκες: να εξομαλύνουν τη βαθιά φυσική διάβρωση και να ενοποιήσουν τον έντονο νησιωτικό κατακερματισμό. Η θάλασσα, από φυσικός φραγμός και παράγοντας απομόνωσης, μετατράπηκε σε δίαυλο επικοινωνίας, συνδέοντας νησιά και ακτές, την τοπική με τη μεσογειακή ναυσιπλοΐα, επιτρέποντας την ανάπτυξη σημαντικών οικονομικών και πολιτιστικών κόμβων στα νησιά και τις ηπειρωτικές ακτές. Το Αιγαίο στους ιστορικούς χρόνους λειτουργεί ως σύνθετο σύστημα αλληλεξαρτήσεων μεταξύ νησιών και ακτών, ένα σύστημα με δυναμική ενδοχώρα, με λιμάνια που συνδέουν τους μεγάλους δρόμους του χερσαίου εμπορίου με τους ναυτικούς εμπορικούς δρόμους. Χάρη στη δράση των ναυτικών, το Αιγαίο μετατράπηκε σε έναν χώρο οικονομικής και πολιτιστικής μεσολάβησης, σε εστία σημαντικών οικονομικών δραστηριοτήτων και πολιτιστικών ζυμώσεων. Σε έναν ενδιάμεσο χώρο συνεχούς αλληλεπίδρασης των κοινωνιών και των πολιτισμών που συναντιούνται σε αυτόν και τον διαμορφώνουν - Μινωίτες, Μυκηναίοι, Τρώες, Χετταίοι, Έλληνες, Φοίνικες, Πέρσες, Γαλάτες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Σαρακηνοί, Φράγκοι, Οθωμανοί, Εβραίοι και Αρμένιοι – κι ακόμη, καθολικοί ιεραπόστολοι, λεβαντίνοι απεσταλμένοι των ιταλικών εμπορικών πόλεων, πρόξενοι ή εκπρόσωποι των «Ανατολικών Εταιρειών» της Αγγλίας, της Ολλανδίας, της Γαλλίας.

Οι νησιωτικές κοινωνίες βρίσκονται σε διαρκή μεταξύ τους σύνδεση και επικοινωνία, καθώς και σε συνεχή ανταπόκριση με άλλα παράκτια κέντρα. Ασφαλώς, το πλέγμα των διασυνδέσεων δεν αφορά το σύνολο του παράκτιου και νησιωτικού χώρου του Αιγαίου. Οι διασυνδέσεις είναι συχνά περιορισμένης εμβέλειας: η ακτίνα τους δεν ξεπερνά τα αμέσως γειτονικά νησιά ή τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές. Επιπλέον, δεν αφορούν παρά ορισμένες ομάδες του πληθυσμού, τους καπεταναίους και τα πληρώματα των πλοίων, καθώς και όσους ασχολούνται με το εμπόριο μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων ή, όπως συμβαίνει τελευταία, με τον τουρισμό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πλέγμα των διασυνδέσεων αυτών επικάθεται στο χώρο στηριζόμενο σε φυγόκεντρες και εξωστρεφείς δυνάμεις, αλλά και σε εξωγενείς παράγοντες. Πράγματι, οι τοπικές δικτυώσεις συναντούν τους μεγάλους ναυτικούς και χερσαίους δρόμους και αγκιστρώνονται σε αυτούς. Έτσι συγκροτείται ένα ευρύ πλέγμα συμβιωτικών αμοιβαιοτήτων, που εδράζεται στην οικονομία και σταδιακά επηρεάζει ποικίλες εκδηλώσεις της κοινωνίας και του πολιτισμού. Η εικόνα του Αιγαίου ως «διάσπαρτης πόλης» που πρότεινε ο Σπύρος Ασδραχάς, πίσω από την προκλητική της διατύπωση, υποδηλώνει τους καθοριστικούς οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς και, τέλος, τους πολιτικούς δεσμούς που απορρέουν από τη λειτουργία των δεσμών επικοινωνίας που απαντούν στο νησιωτικό κατακερματισμό.

Οι δεσμοί αυτοί είναι παλαιοί. Έχουν τις ρίζες τους στα βάθη της ιστορίας, είναι τόσο σημαντικοί ώστε να παίρνουν συχνά συμβολικό χαρακτήρα. Το Αιγαίο είναι η θάλασσα των ταξιδιών που ορίζουν τις καταβολές του δυτικού κόσμου (του Οδυσσέα, του Αινεία, του Θησέα, του απόστολου Παύλου) - στις ακτές του (στη Μυκάλη, τον Μαραθώνα, τη Σαλαμίνα) κρίθηκε η πρώτη διεθνής σύρραξη για τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων και, μαζί με αυτήν, η τύχη της Δύσης. Το ίδιο το όνομα του Αιγαίου παραπέμπει στις εντάσεις για τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων. Σύμφωνα με μια παράδοση, το Αιγαίο πήρε το όνομά του από τον Αιγαία, που ρίχτηκε στα κύματα και πνίγηκε πιστεύοντας ότι ο γιός του, ο Θησέας, χάθηκε στην προσπάθεια να απαλλάξει την Αθήνα από την υποτέλεια στη θαλασσοκράτειρα Κρήτη.

Η συνάρθρωση των νησιών του Αιγαίου σε ένα κοινό πλέγμα αμοιβαίων εξαρτήσεων δεν είχε πάντοτε την ίδια μορφή, έκταση ή δομή. Το Αιγαίο είναι η θάλασσα των εμπόρων από τη μινωική Κρήτη και τη μυκηναϊκή Ελλάδα, η θάλασσα των Ελλήνων αποίκων, η θαλασσοκρατία των Αθηνών, η πρώτη θαλάσσια οικονομική κοινοπολιτεία. Είναι η «Ελληνική θάλασσα» του Θουκυδίδη, πυρήνας του ελληνικού κόσμου, κι αργότερα ζωτικό κέντρο και μαλακό υπογάστριο των αυτοκρατοριών που συγκροτούνται γύρω του, της βυζαντινής και της οθωμανικής. Είναι το Αρχιπέλαγος των Βενετών, επικράτεια του δικού τους Δουκάτου του Αιγαίου και η καρδιά του φράγκικου «Λεβάντε», θάλασσα των εμπόρων της Βενετίας, της Ραγούσας, της Γένοβας και της Καταλονίας, της Ολλανδίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας.

Οι συναρθρώσεις αυτές διαδέχονται ή επικαλύπτουν η μία την άλλη, συμβιώνουν ανεκτικά ή είναι αντίζηλες. Τα κέντρα τους αλλάζουν με την πάροδο των αιώνων και τη διαδοχή των πολιτισμών. Η Κρήτη και η Θήρα, οι Μυκήνες και η Τροία θα δώσουν τη θέση τους στην Αθήνα, τη Δήλο και την Κόρινθο. Αυτές με τη σειρά τους θα δώσουν τη θέση τους στο μακροβιότερο ίσως κέντρο της ιστορίας, το Βυζάντιο, που θα ονομαστεί Κωνσταντινούπολη κι έπειτα Ιστανμπούλ, πρωτεύουσα των αυτοκρατοριών της ανατολικής Μεσογείου, προστατευμένη στο μυχό του Αιγαίου, την Προποντίδα, τη θαλάσσια στενωπό που χωρίζει την Ευρώπη από την Ασία και συνδέει το Αιγαίο με τη Μαύρη Θάλασσα. Γύρω από τα κέντρα αυτά θα ανθήσουν τα συμπληρωματικά κέντρα του δικτύου: η Σμύρνη, ο Χάνδακας, η Θεσσαλονίκη, η Ρόδος και η Χίος, κι αργότερα η Μυτιλήνη, η Ερμούπολη, η Άνδρος, ο Πειραιάς. Έως τις αρχές του 20ου αιώνα, τα ανοικτά σύνορα της πολιτείας του Αιγαίου θα απλώνονται, συνδέοντας οικονομίες, γεφυρώνοντας γλώσσες, θρησκείες και πολιτισμούς.

Μέσα από τα διεθνή δίκτυα επικοινωνίας, το Αιγαίο πρωταγωνιστεί στην ιστορία. Οι διασυνδέσεις μεταξύ των νησιών και των ασιατικών ή ευρωπαϊκών ακτών με τα εμπορικά κέντρα στις θάλασσες που το περιβάλλουν, αλλά και πέρα από αυτές (τη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική, τη Συρία, τη βόρεια Αφρική, τη μεσογειακή και την ατλαντική Ευρώπη), συντηρούν δραστήριες παροικίες ξένων στους εμπορικούς κόμβους, καθώς και μια ελληνική εμπορευόμενη και ναυτιλιακή διασπορά παγκόσμιας κλίμακας. Τα δίκτυα αυτά φέρνουν στο Αιγαίο μέρος του πλούτου και του πολιτισμού, και το καθιστούν χώρο κοσμοπολιτικών ζυμώσεων και υβριδισμού (η λίνγκουα φράνκα, τα φραγκοχιώτικα, οι φραγκολεβαντίνοι). Σήμερα οι διασυνδέσεις αυτές έχουν μεταλλαχθεί για μία ακόμη φορά. Τα πυκνά δίκτυα, που για αιώνες στάθηκαν η πηγή του πλούτου και του πολιτισμού του, έχουν σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από τα δίκτυα των tour operators, των εμπόρων μαζικής διασκέδασης και ανάπαυλας. Οι διασυνδέσεις εξυπηρετούνται πλέον από κρουαζιερόπλοια και μισθωμένα αεροσκάφη και νέα κέντρα πρωταγωνιστούν, η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Πάρος, η Ρόδος, η Κρήτη.

Οι διαδοχικές κοινοπολιτείες του Αιγαίου επικάθονται στο χώρο. Προκύπτουν από τη διαφορετική κάθε φορά ανάπτυξη υπερτοπικών δικτύων επικοινωνίας και συναλλαγής, και από τις πιέσεις εξωστρέφειας των παράκτιων και νησιωτικών κοινωνιών, που διαφορετικά θα έσβηναν στην απομόνωσή τους. Λειτουργούν πέρα από τα εκάστοτε εσωτερικά πολιτικά σύνορα, υπεράνω των τοπικών κοινωνιών και των οικονομιών τους, στηρίζουν και στηρίζονται σε ευρύτερες υποδομές, περιφερειακές, μεσογειακές, και πλέον παγκόσμιες. Γι’ αυτό και η κοινοπολιτείες του Αιγαίου δεν βρίσκουν αντίστοιχο σε άλλο μέρος της Μεσογείου, ούτε αναπαράχθηκαν σε άλλα αρχιπελάγη της γης. Δεν ανήκουν στα γεωπολιτικά εξουσιαστικά μορφώματα που διακρίνει ο Μπρωντέλ στη Μεσόγειο, ούτε στις πρακτικές δικτυώσεις μικρής κλίμακας που εξασφαλίζουν την επάρκεια, δικτυώσεις που αναγνωρίζουν στη Μεσόγειο νεότεροι μελετητές. Τα δίκτυα του Αιγαίου είναι εξωστρεφή και υπερτοπικά, συνδέονται με πλήθος άλλα κέντρα, στη Μεσόγειο και πολύ πέρα από αυτήν.

ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

Ήδη από τον ύστερο Μεσαίωνα οικοδομείται και σταδιακά παγιώνεται η γεωπολιτική έννοια και η χαρτογραφική εικόνα του ελληνικού Αρχιπελάγους, της λειτουργικής ενότητας των νησιών και των ακτών του Αιγαίου, ενότητα οικονομικού, γεωγραφικού και πολιτιστικού χαρακτήρα. Στη διεργασία αυτή συναντιούνται ποικίλες προσεγγίσεις: οι εμπειρικές χαρτογραφήσεις των εμπορευόμενων ναυτικών, οι λόγιες συνθέσεις των κοσμογράφων, οι χαρτογραφικές πρακτικές της αποικιακής εξάπλωσης. Οι προσεγγίσεις αυτές λειτουργούν ταυτόχρονα και συμπληρώνουν η μία την άλλη. Έτσι οι χάρτες του ημερολογίου αυτού προέρχονται από ποικίλες χαρτογραφικές παραδόσεις. Πρώτα, οι ναυτικοί χάρτες που αποτυπώνουν το δίκτυο των εμπορικών κέντρων στα νησιά του Αιγαίου και δίνουν έμφαση στους βασικούς εμπορικούς κόμβους. Επειδή απεικονίζουν τις ναυτικές ρότες που ακολουθούν τη φορά των ανέμων, οι ναυτικοί χάρτες δίνουν μορφή στο άυλο δίκτυο των ναυτικών διασυνδέσεων. Στους χάρτες αυτούς, οι ναυτικοί καταθέτουν τη συσσωρευμένη εμπειρική τους γνώση για τις ακτές και τα νησιά, προτείνοντας τα βασικά χαρτογραφικά πρότυπα του Αιγαίου, πάνω στα οποία θα οικοδομηθεί η νεότερη χαρτογραφία της περιοχής.

Η ανάπτυξη δικτύων επικοινωνίας μεγάλης κλίμακας και η ενδυνάμωση των διεθνών εμπορικών δραστηριοτήτων έχουν ως αποτέλεσμα την εμπέδωση της νέας εικόνας του κόσμου, στην οποία η θάλασσα και τα νησιά παίζουν κεντρικό ρόλο. Έτσι, ακολουθούν χάρτες από τα νησολόγια, τα «Βιβλία των νησιών» του 15ου και 16ου αιώνα. Τα νησιά του Αιγαίου θα σταθούν ο πυρήνας αυτής της νέας προσέγγισης. Το ελληνικό αρχιπέλαγος θα χαρτογραφηθεί αναλυτικά ως εγκυκλοπαιδική συνάθροιση νησιωτικών μικρόκοσμων, ως ενιαίο γεωγραφικό σύνολο που συγκροτείται γύρω από τα εξουσιαστικά και οικονομικά του κέντρα, με άλλα λόγια ως γεωγραφικό αρχέτυπο αρχιπελάγους.

Ακολουθούν οι αρχαιογνωστικές χαρτογραφικές πρωτοβουλίες των λόγιων ουμανιστών. Αυτοί, με βάση το έργο του Πτολεμαίου, προσπαθούν να αποκαταστήσουν την αρχαία γεωγραφία του Αιγαίου, να συγκεντρώσουν τις αρχαίες γεωγραφικές μαρτυρίες για την περιοχή και να συνδυάσουν κριτικά αρχαίες και νεότερες πηγές. Σκοπός τους είναι να εντοπίσουν τις αρχαίες θέσεις και τις σύγχρονες αντιστοιχίες τους, να συνδέσουν το παρόν με το παρελθόν. Τέλος, να στοχαστούν, να κατανοήσουν το χώρο στην ιστορική του δυναμική. Οι επεξεργασίες των ουμανιστών στη χαρτογραφία είναι καθοριστικές. Θα οδηγήσουν στην κατανόηση της ιδιοτυπίας του Αιγαίου στην ιστορική της βάση, προτείνοντας εικόνες των αρχετυπικών δικτύων που συγκροτούν οι περιπλανήσεις, οι εξερευνήσεις και οι αποικισμοί της αρχαιότητας. Στο ημερολόγιο συμπεριλάβαμε ακόμη χάρτες που σχετίζονται με το Grand tour των περιηγητών, των προσκυνητών στα λείψανα της αρχαιότητας, οι επισκέψεις των οποίων πληθαίνουν από τον 18ο αιώνα και μετά. Τα βήματά τους θα ακολουθήσουν οι ρομαντικοί λάτρεις των νησιωτικών τοπίων του 19ου αιώνα, και ο μαζικός τουρισμός του 20ού.

Γιώργος Τόλιας

Ιστορικός

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

THE GREEK ARCHIPELAGO - MAPS OF MYKONOS & DELOS

A plethora of images intervene between us, places and their history. Stories of travel and exploration, geographical descriptions and historical narratives, maps and paintings, poems and works of fiction, all compose a palimpsest of impressions which constitute the foundations of our own image. The Aegean certainly has a rich storage of such images. Today, we perceive it as a vulnerable part of our national space, a border of the western world under the ceaseless pressure of refugee flows. Alternatively, we identify the Aegean as an ideal place of respite and an insular blueprint of utopian Hellenism. A historian may approach the Aegean in a variety of ways, choosing from the legacy of historical testimonies, opting for scales and viewpoints, such as the political, the cultural or the economic. In this edition, the cartographical viewpoint has prevailed, in other words, the large-scale perspective which seeks patterns and sequences. The calendar of the Municipality of Mykonos for 2021 includes maps of Mykonos, the Cyclades and the Aegean, from Ptolemy to Rhigas, revisiting maps of islands (Isolario), nautical charts and maps by scholars and travelers.

MARITIME COMMONWEALTHS OF THE AEGEAN

The Aegean is yet another dynamic interface of nature and history, an outcome of the interaction between the environment and the communities which inhabit it. Successive civilizations settled and evolved on its shores and islands, adapted to its geography and in turn, attempted to adapt it to their own needs: to answer to the deep natural erosion and to unify the intense insular fragmentation. The sea, from being a natural barrier and isolation factor, was converted into a communication channel, as the seafarers linked islands and coasts, coastal navigation to Mediterranean routes and allowed for the development of important economic and cultural hubs on the islands and the continental coastline. In historical times, the Aegean functions as a composite system of interdependencies between islands and coasts; a system with a dynamic mainland, with ports connecting the major roads of land trade to maritime trade paths. Thanks to entrepreneurial seamen, the Aegean was transformed into a focal point of economic and cultural mediation, a center for significant economic activity and cultural fermentation. Thus, the Aegean Sea became an in-between area of continuous interaction, connecting communities and cultures which shaped and defined it - Minoans, Mycenaeans, Trojans, Hittites, Greeks, Phoenicians, Persians, Gauls, Romans, Byzantines, Saracens, Franks, Ottomans, Jews and Armenians – not to mention Catholic missionaries, Levantine consuls from Italian commercial cities and representatives of the British, Dutch or French Levant Companies.

Island communities are in communication with each other, as well as with the other coastal centers. Of course, this network of connections does not concern the Aegean in its entirety. The ties are often limited in scope: their range does not extend beyond adjacent islands or mainland shores. Additionally, they concern only certain groups of the population, such as captains and ship-crews, as well as all those engaged in medium and long-distance trade, or as is the case lately, those engaged in the tourism industry. We could say that the connectivity network is superimposed on the region, motivated by its outward-moving and extrovert forces, but also by external factors. Indeed, local networks meet major sea and land routes and anchor themselves onto to them. As a result, a broad grid of symbiotic reciprocities takes form; it is based on the economy and it gradually affects various expressions of society and culture. The concept of the Aegean, as a “dispersed city”, as proposed by Spyros Asdrahas, behind its provocative wording, suggests the decisive economic, social, cultural and political bonds which arise from the operation of the multiple interconnections, the response to insular fragmentation.

These bonds are perennial. Their roots are lost in the dawn of history and are so deep as to often take a symbolic form. The Aegean is the sea of travels which define the origins of the western world (by Ulysses, Aeneas, Theseus, Saint Paul); on its shores (in Mykali, Marathon, Salamis), the first-ever international conflict over the control of sea routes was decided, together with the fate of the West. The very name of the Aegean refers to the tensions over the domination of sea routes. According to one tradition, the Aegean took its name from Aegeus, who plunged into the waves, believing that his son, Theseus, was lost in his attempt to liberate Athens from the Cretan sea-empire.

The interconnection of the Aegean islands into a common network of mutual dependencies did not always have the same shape, structure or scope. The Aegean has been a sea of merchants, ever since Minoan Crete and Mycenaean Greece; the sea of Greek settlers, the Athenian maritime empire and the first seafaring commonwealth. It is the “Greek Sea” of Thucydides, the nucleus of the Greek world and later a vital center and soft underbelly of the empires formed around it, the Byzantine and the Ottoman. It is the Venetian Archipelago, dominion of their own Duchy of the Aegean and the heart of the Frankish “Levant”, the sea of merchants from Venice, Ragusa, Genoa and Catalonia, the Netherlands, France and Britain.

These configurations succeed or overlap one another, co-existing either tolerantly or in a state of conflict. Their centers change through the centuries and the succession of different civilizations. Crete and Thira, Mycenae and Troy, will give way to Athens, Delos and Corinth, Rhodes or Ephesus. They, in turn, will give way to Byzantium, renamed Constantinople and later Istanbul, capital of the Eastern Mediterranean empires, safe-guarded at the northern niche of the Aegean which separates Europe from Asia and joins the Aegean with the Black Sea. Around these primary hubs, supplementary centers of the network will flourish: Smyrna, Chandakas, Thessaloniki, Rhodes and Chios and later Ermoupolis, Andros and Piraeus. Until the early 20th century, the open borders within the Aegean Sea will spread, connecting economies and appeasing languages, religions and cultures.

Through international communication networks, the Aegean becomes a protagonist in history. Interconnectivity between the islands, Asian or European coasts and the trading centers of the surrounding seas and beyond (the Black Sea, the Mediterranean and the Atlantic Europe), sustains active foreign communities in interchange hubs, as well as a Greek trading and seafaring diaspora on a global scale. The Aegean gains in wealth and culture and becomes a cosmopolitan crossroad and a place of hybridization (the Mediterranean lingua franca, Frangohiotika, Franco-Levantines). Today, these interconnections are transformed once again. The dense networks, which for centuries have been the source of wealth and culture, have been largely replaced by tour operator networks and traders in mass entertainment and leisure. These links are now served by cruise-ships and leased aircrafts as new protagonists emerge: Mykonos, Santorini, Paros, Rhodes and Crete.

The continuous and persistent patterns of the Archipelago arise from the development of successive local and universal communication and exchange networks and from the urge towards an openness expressed by island communities, which would otherwise fade away in isolation. They operate beyond borders, above local communities and their economies. They support and rely on broader infrastructures, regional, Mediterranean and often global. This is why the Grecian Archipelago does not recur in other regions of the Mediterranean, nor in other seas around the world. It does not belong to the solid geopolitical structures, which Braudel discerns in the Mediterranean, nor to the small-scale networks which ensure sufficiency in goods, patterns identified in the Mediterranean by recent scholars.

THE MAPS

Since the late Middle Ages, the geopolitical concept and the cartographic image of the Greek Archipelago is gradually expressed: a functional entity and an economic, political and cultural configuration of islands. Various approaches are encountered in this process: the empirical mapping of the merchant seamen, the scholarly compilations of the cosmographers, the cartographic practices of colonial expansion. These diverse perspectives work simultaneously and complement one another. Thus, the maps of this calendar come from all these mapmaking traditions. Firstly, nautical charts which illustrate the network of trade centers in the Aegean islands, emphasizing the main trading hubs. As they depict sea routes under the winds, nautical charts give shape to the invisible network of maritime connections. In these maps, seafarers deposit their accumulated empirical knowledge and set the fundamental cartographic models of the Aegean, on which later cartography of the region will be based on.

The development of large-scale communication networks and the consolidation of international trade activities have resulted in the establishment of a novel image of the world, in which the sea and the islands played a central role. To this end, cosmographers compiled island atlases of the world, which they called Isolario, or “Books of Islands”. The Greek Archipelago will be mapped in detail, as an encyclopaedic collection of island microcosms and as a functional geographical entity, formed around its political and economic centers.

Further on, we come upon the antiquarian cartographic initiatives of humanist scholars. These scholars, based on the work of Ptolemy, try to restore the ancient geography of the Aegean, to gather ancient geographical testimonies on the region and to critically combine ancient and modern testimonies. Often inspired by patriotic motivations, they seek to locate ancient sites and their modern equivalents, to connect the present with the past. Finally, they strive to comprehend the region in its historical dynamics. Humanist contribution to the understanding of the specific nature of places is crucial. It will lead to the understanding of the Aegean on a long-term historical basis, creating cartographical images of the archetypal networks which shaped western culture in antiquity, wanderings, explorations, colonization and evangelization. In this calendar, these maps are followed by maps relating to the origins of the Grand Tour of western travelers paying homage to the relics of antiquity. Their visits grew in numbers from the 18th century onwards; they will eventually be followed by romantic lovers of island landscapes in the 19th century and by the mass tourism of the 20th c.

George Tolias

Historian

National Hellenic Research Foundation

#mykonoscalendars #mykonosmaps #aegeanmaps #maps #mykonos #delosmaps #delos #aegeansea #aegeanarchipelago